مدیركل دفتر هنرهای تجسمی با حضور در سایت رسمی سیامك یزدانجو در هفته دولت تشریح كرد
نگاه فعلی به هنرمندان و ضوابط هنر در کشور چگونه است؟
سایت رسمی سیامک یزدانجو: مدیر کل دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن حضور در ایسنا و تشریح نگاه خود به مطالبی چون فعالیت نگارخانه ها، دغدغه های ستادی حوزه هنر تجسمی، خلاء های قانونی و مواردی چون امکان همکاری این دفتر با بخش خصوصی، شرحی از تاکیدات دولت بر تعامل ویژه با هنرمندان این عرصه را ارائه نمود.
مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به مناسبت هفته دولت در محل خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) حاضر شد و به پرسش های خبرنگاران درباره ی حضور ایران در بینال ونیز سال آینده، مدیریت مجسمه های شهری، خرید آثار هنری، نحوه برگزاری جشنواره تجسمی فجر ۱۴۰۲ و همین طور برنامه های آتی این دفتر و عملکرد نگارخانه ها پاسخ داد.
محمد خراسانی زاده قسمتی از این جلسه، در پاسخ به پرسش ایسنا درباره ی مهم ترین هدف پیش روی او در عرصه هنرهای تجسمی، به فراوانی تعداد هنرمندان تجسمی اشاره نمود و با تکیه بر این که حوزه هنر تجسمی مظلوم واقع شده است، اظهار داشت: دفتر هنرهای تجسمی بالاترین جایگاه حاکمیتی در عرصه هنرهای تجسمی را داراست. هنر تجسمی به نسبت ظرفیت و جایگاهی که باید از آن برخوردار باشد، مظلوم واقع شده؛ این حوزه بی گمان در بین تمامی عرصه های هنری، از بیشترین تعداد هنرمندان برخوردار می باشد.
هنر تجسمی مبتنی بر سلبریتی بازی نیست
او معتقد می باشد که عرصه هنر تجسمی مانند برخی دیگر از حوزه های هنر، مبتنی بر چهره و سلبریتی ها نیست و این امر گاه سبب شده حرف هنرمندانش به گوش مسئولان یا مردم نرسد.
مردم هنر تجسمی را نمی شناسند!
خراسانی با اشاره به اینکه جامعه شناخت دقیقی از حوزه هنر تجسمی ندارد، اظهار داشت: در بین مردم سوالاتی درباره ی حوزه تجسمی مطرح است. تعدادی از قشر غیرهنری حتی نمی دانند که هنر تجسمی شامل چه عرصه هایی می شود.
او اظهار داشت که در مدت ابتدایی دو یا سه ماهه حضورش در دفترکل هنرهای تجسمی برایش جالب بوده که از طرف قشر غیرهنری از او درباره ی عناوین زیرمجموعه هنر تجسمی سوال می شده و در بین قسمتی از جامعه تعریفی از کارکرد این حوزه هنری وجود نداشته است.
خراسانی زاده ضمن اشاره به این که معتقد می باشد، هنر تجسمی نیاز دارد به شأن خود بازگردد اظهار داشت: یکی از مهم ترین مسئولیت های خودرا این می دانم که در امتداد اعتلای جایگاه حوزه هنر تجسمی، مبتنی بر ظرفیتی که باید در سطح حاکمیت داشته باشد تلاش کنم تا شان لازم را به هنر تجسمی بازگردد.
رویدادهای گوناگون هنری دست و پای وظایف ستادی را بستند
مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی بر این مساله که هنر تجسمی در کشورهای دیگری نیز آن طور که باید شناخته نمی شود و این مساله محدود به ایران نیست اصرار کرد و اظهار داشت: مسئله این است که دستگاه حاکمیتی یا دولتی کار خودرا به درستی انجام داده است یا خیر؟ به نظر می آید قسمتی از وظایف ستادی ما در عرصه هنر تجسمی روی زمین مانده است که شاید بتوان از رویدادهای گوناگون هنری به عنوان مهم ترین دلیل آن یاد کرد که اساسا بنده هم درگیر آنها خواهم شد.
لزوم ایجاد شأن حاکمیتی هنر در ستاد هنر های تجسمی
او مهم ترین اقدام لازم در این عرصه را در یک جمله خلاصه کرد و اظهار داشت: مهم ترین کاری که باید انجام دهیم ایجاد شأن حاکمیتی درست در ستاد هنرهای تجسمی است.
مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی ضمن اشاره به نیازمندی به قوانین پایه در خیلی از حوزه های هنر تجسمی، اظهار داشت: متاسفانه گاه می بینیم که این قوانین در ایران وجود خارجی ندارد، در حقیقت گویی جایگاهی این دست از مسائل را مطالبه و پیگیری نکرده که مجلس یا هیات دولت بخشنامه و دستورالعمل های خودرا در این حوزه پیش ببرد.
یک چالش جدی درباب حراج های هنری
خراسانی زاده ضمن اشاره به خلاء برخی دستورالعمل های داخلی نیز اظهار داشت: تنها چند مورد دستورالعمل های داخلی وجود دارد و در این حوزه نیازهایی دیده می شود. به طور نمونه اینروزها بحث حراج آثار هنری، به ویژه «حراج تهران» به دفعات مطرح گردیده است. جالب است بدانید که دستورالعمل مشخصی در عرصه برگزاری حراج هنرهای تجسمی وجود ندارد و این چالشی جدی است.
نبود دستورالعمل شفاف سبب سردرگمی است
او برخورد و رویکرد های سلیقه ای را نتیجه نبود دستورالعمل های شفاف عنوان نمود و با تکیه بر این که مخاطبان هنر هنگام مواجهه با رویکرد های سلیقه ای سردرگم خواهند شد اظهار داشت: زمانی که برخورد سلیقه ای وجود داشته باشد، مخاطب هنر متوجه نمی شود که باید با چه رفتار و نگاهی به موضوعات ورود کند؛ مخاطب حتی نخواهد فهمید که کجا می تواند شکایت یا گله کند و این خود سردرگمی خواهد بود. بر همین اساس فراهم کردن زیرساخت های مقرر، تدوین دستورالعمل و بخشنامه ها را در دستور کار خود می دانیم.
مرز شأن حاکمیتی در هنر تجسمی کجاست؟
مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی در پاسخ به پرسش ایسنا که در پی صحبت هایش درباره ی ایجاد شأن حاکمیتی هنر پرسیده شد و درباره ی مرز پیش روی شأن حاکمیتی در عرصه هنرهای تجسمی بود، اظهار داشت: شأن مداخله برای دولت در حکمرانی جدید قابل تصور نیست. اگر دولت بصورت مستقیم در امور دخالت کند توان و فرصتی نخواهد داشت، بدین سبب اصل ماجرای پیش روی شأن حاکمیتی در عرصه تسهیل گری، تنظیم گری و ارائه خدمات خواهد بود. طبیعتا البته بخش عمده ای از موضوع تسهیل گری و تنظیم گری با مشورت هنرمندان و تشکل های هنری شکل خواهد گرفت.
بازنگری دستورالعمل نگارخانه ها/ باید منتظر برون داد و برایند بود
او با ذکر مثالی که درباره ی گرفتن نظر نگارخانه داران و انجمن های آنان درباره ی بازبینی دستورالعمل نگارخانه ها بود، اظهار داشت: دستورالعمل نگارخانه ها درحال بازبینی است. بمنظور مشورت با هنرمندان و تشکل های هنری، نگارخانه داران و انجمن های آنان همچون بخشهایی هستند که بصورت مستقیم در این بازبینی حضور دارند؛ نظرات آنان گرفتن و بصورت جمعی و انفرادی با آنان مشورت خواهد شد، البته این که برون داد و برآیند این گفت و گو در مصداق چگونه باشد بحث دیگریست.
آثار نمایشگاهی قاعدتا باید قبل از نمایش با دفتر تجسمی هماهنگ شود
مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی در ادامه صحبت های خود درباره ی نگارخانه ها به دستورالعملی درباره ی هماهنگی نمایشگاه ها با دفتر هنرهای تجسمی که سال ۱۴۰۰ ابلاغ گردیده است نیز اشاره نمود و اظهار داشت: بر اساس دستورالعملی که سال ۱۴۰۰ توسط وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی ابلاغ گردید، نگارخانه ای که قصد برگزاری نمایشگاه دارد باید قبل از برگزاری موارد لازم را به دفتر هنرهای تجسمی اعلام کند اما این که نگارخانه ها این مساله را رعایت می کنند یا خیر بحث دیگری است.
او افزود: بر اساس این دستورالعمل، نگارخانه داران باید مدتی پیش از برقرای نمایشگاه تمام آثار هنری را در قالب یک لوح فشرده به دفتر هنر های تجسمی تحویل دهند تا ملاحظات احتمالی ذکر شود، البته واقعیت این است که قسمتی از نگارخانه ها این دستورالعمل را رعایت نمی کنند.
او معتقد بود که رعایت نکردن دستورالعمل تبعاتی به وجود آورده و چالش هایی را پیش آورده است.
دستورالعمل ها فقط نظارتی نیستند
خراسانی زاده با تکیه بر اینکه هدف از تدوین دستورالعمل ها فقط نظارت نیست معتقد است دستورالعمل ها شفاف سازی می کنند.
او اظهار داشت: دستورالعمل ها به غیر از این که مسئله نظارتی داشته باشند، راه گشا و معرف شفاف فرایندها هستند. مخاطب بوسیله دستورالعمل ها می تواند بدون مراجعه حضوری یا سردرگمی متوجه صلاحیت یا عدم صلاحیت علمی و تخصصی خود برای انجام یک فعالیت شود؛ از طرفی مخاطب خواهد دانست که اگر موضوعی را پیگیری کرد و به نتیجه نرسید چگونه می تواند شکایت کند.
در سومین دور رسیدگی به سند ملی هنرهای تجسمی بنا بر «نتیجه» است
خراسانی زاده در بخش دیگری از صحبت های خود به موضوع سند ملی هنرهای تجسمی نیز اشاره نمود و اظهار داشت: اتمام کار سند ملی هنرهای تجسمی در دستور کار است. کار این سند از چند سال قبل شروع شده و حتی پیش نویس آن نیز آماده شده است. من سومین مدیرکلی هستم که درگیر این پیش نویس شدم. جمع بندی آن البته نهایی نشده و با عنایت به این که یک تکلیف مشخصی است که از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی برای وزارت فرهنگ و ارشاد تعیین شده است، بنا داریم که این تکلیف قانونی را به نتیجه برسانیم.
عمل و اجرای اسناد و قوانین معطل مانده در عرصه تجسمی درگیر چالش
مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی تاکید داشت که عمل و اجرای اسناد و قوانین معطل مانده در عرصه تجسمی جای کار بسیاری دارد و در همین راستا به متن حکم انتصاب خود توسط وزیر اشاره نمود و اظهار داشت: در امتداد پرداختن به مقررات و قوانین، جالب است بدانید یکی از بندهایی که در حکم انتصاب بنده توسط وزیر محترم بصورت خاص ذکر شده، بند سوم درباب عمل و اجرای اسناد و قوانین معطل مانده در عرصه تجسمی است. همین واژگان نشان داده است که در این بخش گرفتار چالش بودیم. خاطرم هست زمانی که وزیر حضور من در اینجا را مطرح نمودند یکی از نکاتشان این بود که اینجا بسیار جای کار و نیاز به سرعت عمل بیشتری دارد.
مهم ترین مسئله گام اول چه خواهد بود؟
به عقیده مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی در گام اول، مهم ترین مسئله پیگیری زیرساخت های قانونی مورد نیاز و پرداختن به مقررات و قوانین است که وزیر نیز بر آن تاکید کرده بود.
دومین قدم تعامل سازنده با هنرمندان و تشکل های تخصصی است
او ضمن اشاره به دومین قدمی که باید در عرصه هنرهای تجسمی برداشت نیز اظهار داشت: گام دوم در عرصه تعامل بهتر و سازنده تر با هنرمندان و تشکل های تخصصی است. همانطور که اشاره شد بیشترین تعداد هنرمندان در حوزه تجسمی فعالیت می نمایند. همین تعدد اعضا کار دفتر هنرهای تجسمی را سخت می کند؛ این که چطور با همه هنرمندان مرتبط شویم، حرف همه آنان را بشنویم و پای درد و دلشان بنشینیم؛ چه اساتید پیشکسوت که حرمتشان واجب است و چه اساتید جوان تری که در آموزشگاه ها و دانشگاه ها تدریس می کنند و چه هنرمندانی که در عرصه های مختلف کار و خلق اثر می کنند.
خراسانی زاده افزود: بر همین مبنا به بهانه های مختلف از اساتید پیشکسوت که حرمتشان واجب است دعوت می نماییم یا به آنان سر می زنیم چونکه احیای تعامل با هنرمندان و تشکل های تخصصی مانند انجمن ها یکی از اولویت های کاریمان به حساب می آید. احیای این تعامل شروع شده و در طول این مدت نیز بطور خاص به آن پرداخته ایم.
جلسات تخصصی با انجمن ها ادامه خواهد داشت
خراسانی زاده ضمن اشاره به جلساتی که قبل از دوران مدیریتی او میان انجمن ها و دفتر هنرهای تجسمی برگزار شده بود و پیگیری آنها نیز اظهار داشت: طبیعتا حالا من در جایگاه حقوقی قرار گرفته ام و معتقد هستم اگر قرار باشد هر کسی که سر کار می آید تمام کار گذشتگان را کنار گذارد و از صفر شروع کند نه فرصتی خواهد داشت و نه روند درستی را پیش خواهد گرفت، بر همین مبنا مسیر کاری من در هر جا که تا کنون بوده ام، این بوده که اگر سنت خوبی قبل از من برقرار شده آنرا حفظ و اگر ایراد یا نقصی وجود داشته آنرا برطرف می کنم. بر همین مبنا هم اندیشی با انجمن ها، حتما ادامه دار و پا برجا خواهد بود.
ماجرای خرید آثار هنری چه بود و چه شد؟
وی در پاسخ به پرسشی درباره ی موضوع خرید آثار هنر تجسمی از طرف دستگاهها و این که ماجرای آنچه شد نیز اظهار داشت: دوره ای در دهه ۸۰ مصوبه ای وجود داشت که البته همچون قوانین موقتی بود؛ مانند قوانینی که تصویب شدند اما بازه زمانی خاصی داشتند؛ در آن مصوبه بعضی اقدامات در رابطه با خرید آثار پیش بینی شده بود، اتفاق بسیار خوبی هم بود و اگر در قالب قانون ادامه داشت نتیجه خوبی به بار می آورد؛ این هم یکی از مسائلی است که عرض کردم ضعف زیرساخت قانونی داریم.
خراسانی زاده افزود: متاسفانه این مصوبه رها گردید و فعلا تحت عنوان خرید آثار قانونی نداریم که قید شده باشد و دستگاهها را به گونه ای برای خرید آثار موظف کند.
او اضافه کرد: نکته ای که پیش تر وزیر محترم هم به آن اشاره کرده بودند گفته بودند فقط در ارتباط با خرید آثار نیست؛ در بودجه سال ۱۴۰۱ بندی تحت عنوان بند ز تبصره ۹ در قانون بودجه سال قرار گرفت، بر طبق این بند دو درصد قسمتی از بودجه دستگاه های دولتی می توانست در عرصه کارهای فرهنگی هزینه شود که چند دستگاه همچون وزارت فرهنگ و ارشاد، سازمان میراث فرهنگی و سازمان تبلیغات متولی و.. آن بودند.
مدیر کل دفتر هنرهای تجسمی در ادامه به مکلف شدن دستگاهها درباب هزینه قسمتی از بودجه خود در عرصه کارهای فرهنگی و هنری اشاره نمود و اظهار داشت: اما امسال اتفاق خوبی رقم خورد که دستگاهها دیگر در این رابطه مخیر نیستند بلکه مکلف شدند و تکلیف قانونی دارند که قسمتی از بودجه خودرا که در قانون تعیین شده به کارهای فرهنگی و هنری اختصاص دهند. در همین راستا در قانون ساز و کاری برای آن پیش بینی شد و بدین سان باید شورایی برای رسیدگی به موضوع شکل گیرد تا اینطور نباشد که دستگاهی کار فرهنگی خودرا انجام دهد و بعد اعلام کند که قسمتی از بودجه خودرا در این خصوص هزینه کرده است. این شورا نمایندگانی از مجموع نهادها خواهد داشت، البته تحقق این امر به دستورالعمل و شیوه نامه ای نیاز دارد که مراحل تصویب خودرا در هیات وزیران پیش می برد. تصور می کنم مرحله اول تشکیل شورا نیز انجام شده و درحال تدوین جزئیات و ساز و کار زیرمجموعه است. قانونا فعلا این بخش تنها چیزی که داریم و طبیعتا در عرصه هنرهای تجسمی می تواند کمک حال ما باشد، اما تصور می کنم چندان کافی نخواهد بود.
دعوت از سرمایه گذاران و بخش خصوصی
خراسانی زاده با تکیه بر علاقه خیلی از صنایع برای خرید آثار تجسمی اظهار داشت: برخی سرمایه گذاران، صنایع یا شرکت های خصوصی مایلند وارد عرصه هنر تجسمی شوند اما مسیر آنرا نمی دانند؛ برخی شرکت های خصوصی مایلند که آثار تجسمی را در فضای مورد استفاده خود قرار دهند اما ساز و کارش را نمی دانند و در گیر فرایندی چالشی می شوند و گاه برای خرید با واسطه رو به رو می شوند.
او با اعلام آمادگی برای همکاری با این دست از شرکت های خصوصی و صنایع گفت: مرکز هنرهای تجسمی این آمادگی را دارد تا به علاقه مندان که قصد دارند برای خرید آثار تجسمی هزینه کنند، کمک نماید. از اقداماتی مانند افزایش سرمایه اجتماعی آنان یا جنبه تبلیغاتیشان نیز دریغ نخواهد شد؛ حتی در عرصه مطالبی چون معافیت های مالیاتی هم البته اگر قانون اجازه داده باشد همکاری خواهیم کرد.
مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی اظهار داشت: زمینه این همکاری در قالب جشنواره ها نیز برقرار است. ممکنست مجموعه ای اعلام آمادگی کند که آثار برتر هر ۱۰ بخش فجر را خریداری کند. دفتر هنر های تجسمی آمادگی دارد که آنان را به عنوان یکی از حامیان اصلی جشنواره معرفی و در پوسترهای رسمی نیز این مساله را ذکر کند؛ راهکارهایی از این دست را پیش گرفتیم و بدنبال این دست از حمایت ها هستیم، بااینکه که مسیر قانونی که در بودجه ۱۴۰۲ پیش بینی شده را نیز پیگیری می نماییم.
تعامل دفتر هنرهای تجسمی با شهرداری برای نصب مجسمه و دیوارنگاره
وی در پاسخ به سوالی درباره ی تعامل دفتر هنرهای تجسمی و سازمان زیباسازی شهرداری تهران در امتداد خرید آثار تجسمی هنرمندان مانند مجسمه یا دیوارنگاره های شهری نیز اظهار داشت: شهرداری غالبا بودجه ای را برای سفارش آثار و نه خرید آثار در دسترس دارد. شهرداری بطور معمول و برمبنای ساز و کاری که دارد کار سفارش می دهد. این سفارش عموما در قالب یک سمپوزیوم یا فراخوان و مطابق با ساز و کارهای قانونی شان است. این فراخوان ها بصورت مداوم در اقصی نقاط شهرداری ها صورت می گیرد که برخی از هنرمندان مجسمه ساز در ْن شرکت می کنند.
او افزود: در ارتباط با نصب دیوارنگاره ها نیز عموما به شکل فراخوان اقداماتی انجام شده است. اما با همت شهرداری تهران در یک یا دو سال قبل کاری تازه انجام شد تعدادی از آثار بزرگان هنر روی دیواره های شهر رفت؛ در حقیقت اصل اثر از طرف شهرداری خریداری نشد اما اثر با اجازه هنرمند روی دیوار رفت. این طرح بسیار باارزش است و سبب ارتقاء ذائقه عمومی مردم خواهد شد که جای تجلیل از مجموعه زیباسازی دارد.
مجسمه حکیم نظامی کجای راه متوقف شد؟
خراسانی زاده درباره ی ادامه نصب تندیس بزرگان در شهر تهران و مجسمه حکیم نظامی که قبل تر قرار شده بود در یکی از میادین تهران نصب شود اظهار داشت: البته سازمان زیباسازی باید به این مساله ورود کند چونکه پیگیر آن بود. اما بواسطه عزمی که در ارتباط با معرفی حکیم نظامی در این دولت بوجود آمد، ادعاهای نادرست تعدادی از کشورهای همسایه درباره ی ایشان و این که یک روز در تقویم به نام ایشان شناخته می شد، مجموعه رویدادهای بزرگداشت حکیم نظامی در وزارت فرهنگ انجام شد و نادر قشقایی مجسمه ای از حکیم نظامی را کار کردند که انتهای سال ۱۴۰۰ در اختتامیه این بزرگداشت در ابعاد کوچک تر رونمایی گردید. سال قبل نیز اصل مجسمه معرفی و بنا شد که در میدان ونک نصب شود اما ما بطور معمول در وزارت فرهنگ در جزئیات کار سازمان زیباسازی ورود نمی نماییم.
او افزود: البته در شورای مجسمه و یادمان ساز و کاری برای نگاه کلان به سازه های شهری همچون مبلمان شهری، مجسمه و یادمان وجود دارد و قانون تصویب مصادیقشان در این شورا موجود است. شورای مجسمه و یادمان، شورایی فراسازمانی است و قانون همه دستگاهها و شهرداری ها را مکلف کرده که در شورا حضور داشته باشند. دبیری این جلسه بر عهده مدیرکل هنرهای تجسمی است اما ارتباطی با سفارش دادن یا مشارکت ما در تولید ندارد.
چه کسی جلوی مجسمه های بدساخت مفاخر را می گیرد؟
خراسانی زاده در قسمتی از این جلسه در پاسخ به پرسشی درباره ی ضرورت نظارت بر مجسمه های شهری با هدف جلوگیری از ساخت و نصب مجسمه های بدساخت و گاهی نازیبا از مفاخر ملی و فرهنگی کشور، به عملکرد شورای «مجسمه و یادمان» راه اندازی شده اما در مقاطعی فعالیت چندان پررنگی نداشته اشاره نمود و اعلام نمود که این شورا درحال احیاء است.
او اظهار داشت: کارکرد شورای مجسمه و یادمان اساسا همین است که اگر بموقع تشکیل می شد از لحاظ قانونی تمام موارد باید تا حالا تصویب شده و مجوز می گرفت. مجسمه سازان خود در این شورا حضور دارند و نمایندگانی از میراث فرهنگی و گردشگری، بنیاد شهید و امور ایثاگران، شهرداری تهران، فرهنگستان هنر و.. از اعضای آن هستند که این شورا به ریاست معاونت امور هنری ارشاد و دبیری مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی بر ساخت مجسمه های شهری نظارت می کنند.
او اضافه کرد: شورای مجسمه و یادمان درحال احیاء است و منتظریم تا یکی ـ دودستگاه دیگر هم نمایندگان خود در شورا را معرفی کنند تا ظرف یکی دوماه آینده شورا را تشکیل دهیم. شورای مجسمه و یادمان در صورتیکه تشکیل شده بود می توانست جلوی ساخت و نصب خیلی از مجسمه های بدساخت از چهره های ملی را در طول این مدت بگیرد.
دفتر هنرهای تجسمی به شورای ارزشیابی هنرمندان ورود کرده؟
خراسانی زاده در پاسخ به سوالی درباره ی شورای ارزشیابی هنرمندان و نویسندگان نیز اظهار داشت: این شورا فرادستگاهی است که دبیرخانه آن در وزارت فرهنگ مستقر است. این دبیرخانه کارگروه های تخصصی دارد که کاملا از اداره کل هنرهای تجسمی و سایر ادارات کل ذیل معاونت هنری مجزاست. این کارگروه شامل هنرمندان است که از پیش شکل گرفته است و ما هیچ نوع ورودی در این بخش نداریم.
برگزاری رویداد جشنواره تجسمی فجر در هر ۱۰ بخش
مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی در پاسخ به این که برنامه ای جهت افزایش تعداد جشنواره ها و رویداد های ملی در عرصه تجسمی دیده شده یا خیر؟ اظهار داشت: چند رویداد ملی و بین المللی را باید در تقویم رسمی داشته باشیم که هم اکنون نداریم، اساسا هم چالش اصلی بودجه است. اما قله این رویدادها جشنواره تجسمی فجر است که امسال در هر ۱۰ بخش خود برگزار می شود.
او افزود: از میان رویدادهای ملی دیگری که در دستور کارمان داریم می توان به جشنواره تجسمی جوانان و دوسالانه هایی که در بعضی رشته ها داریم اشاره نمود. دوسالانه ها البته هنوز در تمامی رشته ها برگزار نمی گردد. دوسالانه خوشنویسی برگزار می شود و امیدواریم که استان قزوین میزبان باشد. تلاشمان بر این است که امسال دوسالانه دیگری را هم در کنار خوشنویسی داشته باشیم اما این منوط به اطمینان از مباحث بودجه ای است.
دفتر هنرهای تجسمی برگزارکننده فستیوال و ورکشاپ نخواهد بود
خراسانی زاده درباره ی این که دفتر هنرهای تجسمی برنامه ای برای برگزاری ورکشاپ و فستیوال ها دارد یا خیر نیز اظهار داشت: توجه ما بر مسئله تسهیل گری و تنظیم گری است و تلاش خواهیم کرد تا حد ممکن به جزئیات وارد نشده و به صورتی با موسسه یا هنرمندی رقابت نکنیم. ورود مستقیم دستگاه های هنری و مداخله آنان عموما لطمه زننده است. ترجیح بر این است که پیشنهاد برگزاری چنین برنامه هایی از طرف مجموعه های تخصصی تجسمی مطرح و دفتر هنر های تجسمی تسهیل گر آن اتفاق باشد، به این معنا که مجوز لازم را ارائه یا حمایت معنوی و در حد توان حمایت مالی انجام دهد؛ در مجموع اهتمام ما بر این است که برگزارکننده این رویدادها نباشیم اما به سمت تسهیل گری و تنظیم گری حتما حرکت خواهیم کرد.
او افزود: در این رابطه طرح های مختلفی را از شهرداری ها، انجمن ها، موسسات، تشکل ها و... به دفتر هنر های تجسمی ارائه می شود که در بخشی به آنان کمک کرده و می توان حتی بهای بیشتری به آن داد. دفتر هنرهای تجسمی مسیر پیشرفت در این عرصه را تقویت انجمن ها دیده است، به این طریق که آنان سراغ رویدادها بروند و دفتر هنرهای تجسمی در برگزاری کمکشان کند.
او یکی از لطمه های جدی فعالیت ستادی در عرصه هنرهای تجسمی را این می بیند که بصورت مستقیم درگیر رویدادهای اینچنینی شود.
نگارخانه ها چرخ اقتصاد هنر را می چرخانند
خراسانی زاده نگاه خود به اقتصاد هنر را نیز تشریح نمود و اظهار داشت که به عقیده او یکی از مسائل جدی در عرصه اقتصاد هنرهای تجسمی این است که به جز چهره های نامدار هنرمندان به تنهایی امکان فراهم ساختن بازار خودرا نخواهند داشت.
او معتقد می باشد نگارخانه نخستین مکانی است که برای هنرهای تجسمی بازارسازی می کند و اگر قرار باشد چرخ اقتصاد هنر روان باشد و بچرخد نگارخانه ها باید تقویت شوند. بر همین مبنا او عنوان نمود که مهم ترین رکن اقتصاد هنر در عرصه هنر تجسمی را فراتر از آرت فر، اکسپو یا حراجی می بینید.
مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی اعلام نمود که در حوزه کمک به نگارخانه ها علاقمند است و اظهار داشت: برای کمک به نگارخانه ها مشتاق هستم تا که بر پای خود بایستند و با نوآوری، نوآفرینی و کارهای تازه تر چرخه های تازه تری را در عرصه اقتصادی فراهم نمایند.
خراسانی زاده ضمن اشاره به متوقف شدن فعالیت نگارخانه ها در بازه زمانی از سال قبل و ادامه فعالیت آنها بصورت منسجم نیز اظهار داشت: نگارخانه ها اغلب به علت فشار یا نگرانی ها فعالیت خودرا متوقف کردند. برخی نگارخانه داران این نگرانی را داشتند که آثارشان لطمه ببیند؛ گاهی ممکنست یک رفتار هیجانی چند صد میلیون تومان به آنان ضرر بزند و یک نگارخانه دار نه فقط سود نکند که متوجه ضرر نیز بشود.
او افزود: ابتدای کار، نگارخانه ها محدود شد و همانطور که بازار هنر در سایر حوزه ها بار دیگر رونق گرفت نگارخانه ها نیز رونق گرفتند؛ دیدیم که در سایر حوزه ها حتی گاه سالن خالی برای اجرای برنامه های نمایشی و موسیقیایی و اکران های سینمایی فراهم نمی شود؛ تقریباً در عرصه نگارخانه های فعال نیز همین برنامه را داشتیم. حالا از پایان سال و به ویژه ابتدای سال ۱۴۰۲ برنامه نگارخانه ها بصورت منسجم پیش می رود و اکثریت نمایشگاه ها اثار خوبی از هنرمندان مطرح به نمایش گذاشتند. آثار مختلفی هم به خارج از کشور ارسال شد که در نمایشگاه های بین المللی شرکت نماید.
خراسانی زاده اضافه کرد: حالا مسئله این است که صدمه ای که برای نگارخانه داران به وجود آمده را چگونه می توانیم رفع و رجوع کنیم؟ متاسفانه هنوز انجمن ملی نگارخانه داران تاسیس نشده بر همین مبنا جلسه ای با انجمن نگارخانه داران تهران اجرا شد. از دوستان خواسته شد که انجمنی وابسته به وزارت فرهنگ شوند، آنان نیز مطالباتی داشتند، همچون این که شهرداری همکاری هایی را با ملک مسکونی که تبدیل به نگارخانه شده داشته باشد یا در این خصوص معافیت هایی را در نظر گیرد. بنا بر این شد که جلسه مفصل تری با مجموعه بزرگ تری از نگارخانه داران برگزار و به مطالباتشان که موارد قانونی تعدادی از آنها هم گاهی پیگیری و استخراج شده رسیدگی نماییم.
حراج در سطح کلان به نگارخانه ها کمکی نمی کند
خراسانی زاده معتقد می باشد که با بوجودآوردن تعدد رویدادهای بزرگ می توان به بیشتر دیده شدن نگارخانه داران کمک کرد. او عنوان نمود که حراج ها لزوما به نفع نگارخانه ها نیستند و معدود مجموعه داران یا نگارخانه داران از حراج ها سود می کنند اما در سطح کلان حراج ها مستقیما به نفع نگارخانه داران نخواهد بود مگر این که بازارسازی به شیوه درستی صورت گیرد.
او عقیده دارد فرایند ایجاد بازار توسط نگارخانه ها، یعنی روند حضور نگارخانه در آرت فر، انتخاب آثار آرت فر برای حراج که در دنیا مرسوم می باشد به درستی طی نشده است. بر همین مبنا نیز گاهی حراج لطمه زا خواهد بود.
مدیر کل دفتر هنرهای تجسمی اظهار داشت: بطورمثال تابلویی بوده که در حراجی به قیمت چندین میلیارد تومان فروخته شده، اما این فقط یک مورد است. با این حال این اعداد و ارقام حراجی سبب می شود مجموعه سازمان مالیات به چشم فروشنده خوب به همه نگارخانه داران نگاه کند. واقعیت این است که میزان تراکنش و داد و ستد سالانه برخی از نگارخانه های ما به اندازه یک تابلویی که در «حراج تهران» به فروش رسید هم نیست، البته حراجی بواسطه تغییر حجم بازار می تواند مفید هم باشد.
او افزود: یکی از راه های اصلی، ایجاد بازار هنر است و در راه رویدادهای پیش نیز دیده خواهد شد که تلاش ما برای حضور نگارخانه داران در بازار هنر یعنی نگارخانه دار با حضور خود، فروش خود و مشتریان خود وارد آرت فر شود. پیگیر هستیم و رویکردمان تنظیم گری است، حالا یا قرار بر این شود که بخش خصوصی ورود کند یا اگر دفتر هنرهای تجسمی قصد برگزار کردن را داشت امیدوار هستم با مشارکت انجمن نگارخانه داران این اتفاق را رقم بزنیم تا به ایجاد این بازارسازی کمک نماییم.
۱۷ دوره بهتان پولشویی یک سند هم نداشته!
خراسانی زاده ضمن اشاره به برگزاری هفدهمین دوره ازحراج تهران اظهار داشت: حدود ۱۷ دوره در رسانه ها درباره ی حراج تهران طرح بحث و گاه هم بهتان پولشویی عنوان شد اما تابحال یک سند معتبر قابل استناد در این رابطه ارائه نشده یا اصلا سندی که ما را به سمت بررسی ببرد هم ارائه نشده است؛ برخی تصور می کنند چون قیمت بالاست پس حتما پولشویی مطرح است.
او عنوان نمود که در رابطه با قیمت گذاری و اصالت سنجی آثار هیچ رویه مشخص قانونی در کشور وجود ندارد و اصرار کرد که البته در سایر نقاط دنیا نیز اینطور نیست که این رویه ها تا اندازه قابل توجهی قانون پذیر باشند.
او معتقد می باشد هنر پدیده خاصی است و اثر هنری پدیده ای است که یک دفعه به دست می آید و دیگر تکرار نمی گردد.
حرکت به سمت رویه اصالت سنجی آثار هنری
او اظهار داشت: هنرمند تراز اول در فضای شاعرانه ای آفرینش هنری می کند، بر همین مبنا گاه نمی توان اثرش را قیمت گذاری کرد. عموما باید آثار هنرمند را با اثر خود او سنجند؛ در دنیا پدیده های مختلفی مانند قدمت، شهرت و اتفاقات خاص که حول و حوش هنرمند یا اثر هنری اش قرار می گیرد در قیمت گذاری موثر و ملاک هایی اصلی هستند که در کنار کیفیت و ارزیابی خاصیت های هنری بررسی می شوند. این رویه در دنیا وجود دارد.
خراسانی زاده اضافه کرد: اما ما فعلا معیار و روش دیگری جز اعتماد به افراد فعال در این عرصه، کارشناسان قیمت گذاری یا اصالت سنجی نداریم. من نمی توانم به عنوان یک مدیر این مسئله و شرایطی که هست را زیر سوال ببرم، البته به این معنا نیست که با آن موافق بوده یا آنرا قبول داشته باشم اما زمانی می توانم آنرا زیر سوال ببرم که تناقضی با دستورالعمل یا مقررات وجود داشته باشد. حالا که دستورالعمل یا مقرراتی نیست باید به افرادی که کار می کنند احترام بگذارم اما در هر صورت باید به سمت ساز و کاری برای اصالت سنجی آثار حرکت کنیم.
نمی دانیم آثاری که رد و بدل می شود اصیل هستند یا نه!
او اشاره کرد: واقعا نمی دانیم همه آثاری که در حوزه ها رد و بدل می شود اصیل است یا خیر. این چالش خود بازار کاذب به وجود آورده است. هنرمندانی برای اثبات اصالت اثر خود مبلغی را دریافت می کنند که بگویند اثرشان اصیل است یا خیر. یا هنرمندان پیشکسوتی را داریم که گرفتار فراموشی شدند و حتی خود نمی توانند اصالت اثرشان را تضمین کنند. یا هنرمندانی هستند که در قید حیات نیستند و هراز چندگاهی اثر جدیدی از آنان در برخی از عرصه ها ارائه می شود و کسی نمی تواند قبول کند که این اثر متعلق به اوست یا خیر. در بیشتر موارد کسی مسئولیت اصالت سنجی را بر عهده نمی گیرد و همین موجب ایجاد بازار کاذب خواهد شد.
او اظهار نمود که پیشنهادات برای راه حل این چالش ارائه شده اما فقط دفتر هنرهای تجسمی تصمیم گیر نیست.
خراسانی زاده افزود: تجربه نشان داده اگر ضوابط شفاف داشته باشیم هنرمندان و موسسات همکاری لازم را خواهند داشت. مسئله این است که وقتی ما خودمان به لحاظ قانونی بلاتکلیف هستیم نمی توانیم از هنرمند هم انتظار داشته باشیم که قانونمند باشد.
مدیر کل دفتر هنر های تجسمی درباره ی نوع قیمت گذاری در حراج ها اظهار داشت: از آن جا که در مورد این نوع قیمت گذاری مقرراتی وجود ندارد نمی توان نظر شخصی داد اما می توان این را اظهار داشت که در دنیا عواملی به غیر از کیفیت اثر وجود دارد که بر این مسئله تاثیر خواهد گذاشت. باید سریع تر فکری کرد. با چند بخش در وزارت فرهنگ و خارج از وزارت فرهنگ گفت و گو هایی را در این رابطه داریم. امیدوار هستم ساز و کاری به دست آید که همه دستگاه های قوه مجریه و قوه قضاییه بپذیرند و به آن احترام بگذارند.
بازسازی موزه هنرهای معاصر در حد برنامه ریزی شده انجام شد
خراسانی زاده که مدتی است ریاست موزه هنرهای معاصر را نیز برعهده دارد به سوال ایسنا درباره ی روند بازسازی موزه هنرهای معاصر نیز پاسخ داد و اظهار داشت: چند ماه است که روند بازسازی به پایان رسیده، در حقیقت حدودا پس از فروکش کردن شیوع کرونا بود که بازسازی موزه نیز به پایان رسید. بازسازی در بخشهایی که قرار بود به اتمام رسید، البته ممکنست بخش های دیگر نیاز به بازسازی داشته باشند اما به نظر می آید برمبنای برنامه بازسازی و باتوجه به بودجه ای که آن زمان تعیین شده بود می توان گفت موضوع بازسازی به نتیجه رسیده است.
ما خودمان بیش از دیگران نگران موزه ایم
او که ریاست موزه هنرهای معاصر را نیز بر عهده دارد ضمن اشاره به جایگاه موزه هنرهای معاصر در بین هنرمندان اظهار داشت: حاشیه را از طریقی مثبت می دانم چونکه نشان داده است موزه جایگاه خودرا در ذهن و قلب هنرمندان دارد؛ البته به این معنا نیست، افرادی که بصورت غیرواقع به برخی حواشی دامن زدند، تمام حرف هایشان قابل تصدیق بود. برخی سو استفاده کردند و برخی حواشی توسط خبرنگارنماها عنوان شد.
خراسانی زاده اظهار داشت: طبیعتا باتوجه به تمام توان خود تلاش می نماییم که از موزه هنرهای معاصر مراقبت داشته باشیم. یعنی اینطور باید بگویم که در حال حاضر بیش از آن چه دیگران نگران موزه هستند، ما خودمان نگران موزه و تک تک آثار و داشته های مادی و معنوی خود هستیم. بر همین مبنا با همدلی و همراهی مخاطبان خود می توانیم حواشی منفی را تبدیل به دغدغه مندی مثبت و تعامل نماییم.
پیوند مدیریت دفتر هنرهای تجسمی و ریاست موزه هنرهای معاصر باارزش است
مدیر کل دفتر هنرهای تجسمی درباره ی حضور همزمان در سمت ریاست موزه هنرهای معاصر و این که آیا در ادامه جانشینی را برای خود تعیین خواهد کرد؟ نیز اظهار داشت: در بیشتر دوران پس از انقلاب اسلامی اینطور بوده که مدیران کل هنرهای تجسمی بصورت همزمان مسئولیت موزه هنرهای معاصر را نیز بر عهده داشتند و به نظر می آید پیوند این دو پدیده با یکدیگر باارزش است. حالا این که در ساز و کار اجرائی به چه شکل عمل نماییم بحث دیگری است که سر جای خود است اما نکته بسیار مهم تثبیت جایگاه موزه ذیل اداره کل هنرهای تجسمی است که در حکم معاونت امور هنری وزارت فرهنگ که برای من صادر شد تاکید شد که موزه به عنوان بازوی اصلی و زیرمجموعه اداره کل هنرهای تجسمی باشد و این ظرفیت کمک خواهدنمود که بیشتر در خدمت هنرمندان تجسمی باشیم.
موزه چهره های تجسمی به ما ارتباطی ندارد
وی در پاسخ به این که آیا دفتر هنرهای تجسمی مسئولیتی در قبال موزه های وعده داده شده که گاه در رابطه با شخصیت هایی از هنر تجسمی هستند دارد یا خیر اظهار داشت: این مورد در عرصه کاری دفتر هنرهای تجسمی نیست، نه مجوز این نوع اتفاقات را پیگیری می نماییم و نه ساز و کارش را، اما موزه هایی در سایر استانها متعلق به وزارت فرهنگ است که با آنها تعامل داریم، بااینکه که آنها ذیل اداره کل ارشاد استان مربوطه هستند.
او افزود: از طرفی اما باید همه عزیزان بدانند که تمام نگارخانه های بخش خصوصی یا دولتی باید مجوز خودرا از اداره کل هنرهای تجسمی گرفتن کنند چونکه گاه پیش می آید اسم مجموعه ای موزه است اما مجموعه ای از نگارخانه ها آن را ایجاد کرده است.
ماجرای خانه حراج تهران چه بود؟
او درباره ی لزوم راه اندازی «خانه حراج تهران» که مدتی پیش صحبت ایجاد آن از طرف وزیر ارشاد مطرح شده بود، اظهار داشت: خانه حراج تهران هم اکنون یک پدیده موجود نیست. در یکی از جلسات شورای هنر که در مردادماه انجام شد موضوع سند ملی موسیقی عنوان شد و چون بتازگی حراج برگزار شده بود به این مساله هم اشاره شد که باید خانه حراجی را داشته باشیم و درباره ی ضرورت آن بحث شد. در مجموع در رابطه به خانه حراج تهران، ممکنست نوعی مجوز را به عنوان نام خانه حراج راه اندازی کنیم که باید در آینده به ساز و کارهای آن پرداخته شود.
برای بینال ونیز آماده خواهیم شد
وی در پاسخ به پرسش دیگری درباره ی حضور هنرمندان ایرانی در بینال ونیز که سال آینده برگزار می گردد هم اظهار داشت: هم اکنون بینال ملی خوشنویسی پیش روی ماست، اما در دوسالانه های بین المللی که در خارج از ایران برگزار می گردد هم اغلب در ونیز شرکت می کردیم. شرکت در سایر دوسالانه ها نیز گاهی پیش آمده که به عنوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیگیری کرده باشیم. در ونیز هم از آنجائیکه امکان حضور پاویون رسمی کشورها وجود دارد، حضور داشتیم. درباره ی خیلی از رویدادها وجود دارد که به هنرمندان اطلاع رسانی می نماییم و آنانی که توانایی و امکانش را داشته باشند در آن شرکت می کنند.
خراسانی زاده تصریح کرد: متاسفانه در دوره قبلی بینال ونیز حضور نداشتیم و یک دوره را از دست دادیم اما برنامه داریم در دوره آینده تجسمی که اواسط بهار شروع خواهد شد به عنوان پاویون رسمی جمهوری اسلامی در ونیز حضور داشته باشیم و رایزنی ها را شروع خواهیم کرد. ابتدا باید ساز و کار آنرا جمع بندی نماییم، هیات انتخاب و سیاستگذاری شکل گیرد تا بعد فراخوان آنرا نیز اعلام نماییم.
وزیر بر تعامل با هنرمندان تاکید داشت
او در آخر ضمن اشاره به هفته دولت اظهار داشت: نکته جدی که وزیر هم بر آن تاکید نمودند مسئله تعامل ویژه با هنرمندان است. در حقیقت فضا را برای دوستانی که در قالب ضوابط کشور فعالیت می نمایند فراهم کردیم تا بتوانیم در خدمتشان باشیم. این امر در جشنواره ها مشاهده می شود که قسمتی از شورای سیاست گذاری، استاد کارگاه ها و داوران که در جشنواره جوان نیز عرضه شدند در عین نگاه جوان گرایی آنان، رویکرد متعادلی نیز وجود داشت.
او افزود: بخشی از تعامل ما از قالب انجمن هاست که همه آنان بطور کامل در برگزاری رویدادهای اصلی و به ویژه دو سالانه های تخصصی و کارهای دیگر در ارتباط خواهیم بود، اما هنرمندان دیگری به ویژه در شهرستان ها هستند که ممکنست دسترسی های لازم را نداشته باشند.
مدیر کل دفتر هنر های تجسمی اظهار داشت: آمادگی بسیار جدی برای برقراری تعامل داریم. بنده هفته ای ۱۰ یا ۱۲ نفر از هنرمندان را می بینم و جلسه برگزار می نماییم. باب تعامل را باز گذاشتیم در عین حال شماره تماس، ایمیل و پایگاه اینترنتی ما وجود دارد که مطالب دوستان را دریافت نماییم. هنرمندان در هر جایی که در عرصه تجسمی فعالیت می نمایند می توانند درخواست و پیشنهاداتی که برای بهبود شرایط می توانند با ما در بین بگذارند دریغ نکنند. در عرصه استانها نیز تعدادی از استانها را سفر داشتم و خبر دارم که جناب سهرابی (مدیرکل سابق دفتر هنرهای تجسمی) نیز برخی استانها را سر زده بودند. علاقمند هستیم که رویدادهای استانی و شهرستانی ما بیش از این پا گیرد و حتی به فکر این هستیم که در ساز و کار جشنواره ها از خروجی رویداد ها بیشتر بهره مند شویم. امیدواریم با همراهی هنرمندان پیش رویم و شرایط از آن چیزی که هست بهتر شود.
منبع: سایت رسمی سیامك یزدانجو
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب